VAN GOGH Ο πυρετός του χρώματος

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΟΥΛΟΣ

«Εν ζωή, το έργο του δεν σημείωσε επιτυχία ούτε ο ίδιος αναγνωρίστηκε ως σημαντικός καλλιτέχνης.»

Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ γεννήθηκε στο ολλανδικό χωριό Ζούντερτ (Zundert) και ήταν ο πρωτότοκος από τα συνολικά οκτώ παιδιά της οικογένειάς του, γιος του πάστορα Θεόδωρου βαν Γκογκ. Ήδη από τα πολύ νεανικά του χρόνια παρουσίασε τάσεις μελαγχολίας. Σε ηλικία 16 ετών και αφού είχε ήδη καταπιαστεί χωρίς επιτυχία με αρκετά επαγγέλματα, ασχολήθηκε για ένα διάστημα με το εμπόριο έργων τέχνης, στην εταιρεία Goupilator & Company, όπου τον επόμενο χρόνο προσελήφθηκε και ο αδελφός του Τεό βαν Γκογκ.
Το 1873, η εταιρεία τον μεταθέτει στο Λονδίνο και αργότερα στο Παρίσι. Την περίοδο αυτή, εντείνεται το ενδιαφέρον του για τη θρησκεία, επηρεασμένος εμφανώς και από την ιδιότητα του πατέρα του. Αφού απολύεται από την εργασία του το 1876, επιστρέφει στο Άμστερνταμ για να σπουδάσει θεολογία. Αυτή είναι και η περίοδος κατά την οποία ξεκινά να σχεδιάζει μικρά έργα και πιθανόν αποφασίζει να ασχοληθεί με την τέχνη. Σε ηλικία 27 ετών, ξεκινά να παρακολουθεί τα πρώτα του μαθήματα ζωγραφικής, ωστόσο σύντομα έρχεται σε ρήξη με τον δάσκαλό του, Αντόν Μωβ, γύρω από καλλιτεχνικά ζητήματα. Τα επόμενα χρόνια ταξιδεύει στην ολλανδική επαρχία ζωγραφίζοντας θέματα που εμπνέεται από αυτή. Το χειμώνα του 1885, παρακολουθεί μαθήματα στην Ακαδημία της Αντβέρπης, τα οποία όμως διακόπτονται πολύ σύντομα αφού αποβάλλεται από τον καθηγητή της ακαδημίας Ευγένιο Σιμπέρ. Παρά το γεγονός αυτό, ο βαν Γκογκ προλαβαίνει να έρθει σε επαφή με την ιαπωνική τέχνη από την οποία και δανείζεται στοιχεία ή πολλές φορές μιμείται την τεχνοτροπία της. Αρκετές από τις προσωπογραφίες του, περιλαμβάνουν επίσης σε δεύτερο πλάνο κάποιο έργο ιαπωνικής τέχνης.
Την άνοιξη του 1886 επισκέπτεται το Παρίσι όπου ζει με τον αδελφό του -επιτυχημένο πλέον έμπορο τέχνης- στην περιοχή της Μονμάρτης, κέντρο της καλλιτεχνικής δραστηριότητας. Κατά την παραμονή του, έρχεται σε επαφή με τους ιμπρεσιονιστές Έντγκαρ Ντεγκά, Καμίλ Πισάρο, Πωλ Γκωγκέν και Τουλούζ Λωτρέκ. Επηρεάζεται σημαντικά από το κίνημα του ιμπρεσιονισμού και ειδικότερα σε ότι αφορά τη χρήση του χρώματος. Ο ίδιος ο βαν Γκογκ κατατάσσεται περισσότερο στους μετα-ιμπρεσιονιστές ζωγράφους. Χρησιμοποίησε συχνά τεχνικές των ιμπρεσιονιστών αλλά διαμόρφωσε παράλληλα και ένα προσωπικό ύφος, το οποίο διακρίνεται από τη χρήση συμπληρωματικών χρωμάτων που οι ιμπρεσιονιστές αποφεύγουν.



Δύο χρόνια αργότερα, το 1888, ο βαν Γκογκ εγκαταλείπει τη γαλλική πρωτεύουσα και επισκέπτεται τη νότια Γαλλία και την περιοχή της Προβηγκίας. Υπάρχουν αναφορές πως εκεί εμπνέεται από το τοπίο καθώς και την αγροτική ζωή των κατοίκων, θέματα τα οποία προσπαθεί να αποδώσει και στη ζωγραφική του. Την περίοδο αυτή, επινοεί και μία ιδιαίτερη τεχνική των στροβιλισμάτων με το πινέλο ενώ στους πίνακές του κυριαρχούν έντονα χρώματα, όπως κίτρινο, πράσινο και μπλε, με χαρακτηριστικά δείγματα τα έργα «Έναστρη νύχτα» και μία σειρά πινάκων που απεικονίζουν ηλιοτρόπια. Το έργο «Κόκκινο αμπέλι» αυτής της περιόδου είναι επίσης το μοναδικό έργο που κατάφερε να πουλήσει ο βαν Γκογκ εν ζωή. Κατά το διάστημα της παραμονής του στην Αρλ, δέχεται και την επίσκεψη του ζωγράφου Γκωγκέν. Ωστόσο, μετά από λίγους μήνες, οι δύο τους διαφωνούν έντονα και λόγω της ασταθούς ψυχικής του υγείας, ο βαν Γκογκ κόβει μέρος του αριστερού του αυτιού καταλήγοντας στο νοσοκομείο της περιοχής. Υπάρχουν ισχυρισμοί πως ο βαν Γκογκ είχε απειλήσει να σκοτώσει τον Γκωγκέν και προέβη στο κόψιμο του αυτιού του αναζητώντας ένα είδος κάθαρσης από τις τύψεις του.
Το 1889 εισάγεται στο ψυχιατρικό κέντρο του μοναστηριού του Αγίου Παύλου στον Σαίν Ρεμύ, όπου και παραμένει συνολικά για ένα περίπου χρόνο πάσχοντας από κατάθλιψη. Κατά την παραμονή του εκεί, συνεχίζει να ζωγραφίζει. Τον Μάιο του 1890 εγκαταλείπει τη ψυχιατρική κλινική και ζει για ένα διάστημα σε μία περιοχή κοντά στο Παρίσι, όπου παρακολουθείται από τον γιατρό Πωλ Γκασέ, στον οποίο είχε συστήσει τον βαν Γκογκ ο ζωγράφος Καμίλ Πισάρο. Στο διάστημα που παρακολουθείται ιατρικά, ο βαν Γκογκ παράγει ένα μόνο έργο, που αποτελεί προσωπογραφία του Γκασέ. Τον Ιούλιο του 1890, ο βαν Γκογκ εμφανίζει συμπτώματα έντονης κατάθλιψης και τελικά αυτοπυροβολείται στο στήθος στις 27 Ιουλίου ενώ πεθαίνει δύο ημέρες αργότερα. Δεν είναι απολύτως βέβαιο ποιο ήταν το τελευταίο του έργο, αλλά πρόκειται πιθανά για το έργο με τον τίτλο «Ο κήπος του Ντωμπινύ» ή για τον πίνακα «Σιτοχώραφο με κοράκια».
Μετά το θάνατο του βαν Γκογκ, η φήμη του εξαπλώθηκε ραγδαία, με αποκορύφωμα μεγάλες εκθέσεις έργων του που πραγματοποιήθηκαν στο Παρίσι (1901), το Άμστερνταμ (1905), την Κολονία (1912), τη Νέα Υόρκη (1913) και το Βερολίνο (1914). Εν ζωή, το έργο του δεν σημείωσε επιτυχία ούτε ο ίδιος αναγνωρίστηκε ως σημαντικός καλλιτέχνης. Ωστόσο, μετά το θάνατό του, η φήμη του εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα και σήμερα αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους όλων των εποχών. Η επίδραση του στα μεταγενέστερα κινήματα του εξπρεσιονισμού, του φοβισμού αλλά και εν γένει της αφηρημένης τέχνης, θεωρείται καταλυτική.

Ο Βαν Γκογκ στο Πλανητάριο
Το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου επέλεξε την ταινία θόλου «Βαν Γκογκ: Ο πυρετός του χρώματος» για να εγκαινιάσει τη νέα χειμερινή περίοδο 2009-2010.
Κατά τη διάρκεια της προβολής της ο τεράστιος θόλος του Πλανηταρίου γέμισε, με το εκθαμβωτικό κίτρινο των χωραφιών με τα καλαμπόκια αλλά και με το βαθύ μπλε του έναστρου νυκτερινού ουρανού, που με τόση ομορφιά αποτύπωσε στον καμβά ο «μαέστρος» του χρώματος Van Gogh. Η ταινία, που απευθύνεται σε θεατές κάθε ηλικίας, είναι αφιερωμένη σε έναν από τους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών, τον Vincent Van Gogh και παρουσιάζει τη σύντομη, αλλά θυελλώδη ζωή και συνάμα τη σπουδαία καλλιτεχνική πορεία του μεγάλου δημιουργού, από την ηλικία των 27 ετών ως τον τραγικό του θάνατο στα 37 του χρόνια. Κάνοντας ένα εικονικό ταξίδι στο χρόνο και το χώρο, αναδεικνύεται το έργο του μεγάλου ζωγράφου που έφερε την επανάσταση στο χρώμα και βέβαια ο θεατής απολαμβάνει μερικά από τα πιο σημαντικά έργα στην Ιστορία της Τέχνης.
Ο κύριος Διονύσης Σιμόπουλος Διευθυντής του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου, εγκαινιάζοντας τη νέα χειμερινή περίοδο 2009-2010 δήλωσε : «Μέσα από τις διάφορες δραστηριότητες μας προσπαθούμε πάντοτε να συνδυάσουμε την επιστήμη με την τέχνη. Στις ψηφιακές αναπαραστάσεις για παράδειγμα συνδυάζουμε τις ζωγραφικές απεικονίσεις τριών διαστάσεων - απεικονίσεις που όμως βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα- με την μουσική, επιτρέποντας έτσι στο κοινό μας να κάνει ένα εικονικό ταξίδι στο Σύμπαν. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας προτείνουμε φέτος στο κοινό της χώρας μας την Ταινία «Van Gogh: O πυρετός του χρώματος»

Διακρίσεις
Το Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών GSCA (Giant Screen Cinema Association) απένειμε στον Πυρετό του χρώματος τρία σημαντικά βραβεία:
Το βραβείο καλύτερης ταινίας θόλου
Το βραβείο καλύτερης μουσικής επένδυσης
Το βραβείο καλύτερης ταινίας που προωθεί την «δια βίου εκπαίδευση»

Η ταινία για τα παιδιά
Η παρακολούθηση των συγκεκριμένων προβολών και στο συγκεκριμένο χώρο, μέσα από τον τεράστιο θόλο του ψηφιακού Πλανητάριου του Ιδρύματος Ευγενίδου, θα αποτελέσει για όλους τους επισκέπτες καταπληκτική εμπειρία και όχι μόνο για τους φιλότεχνους. Αξίζει να σημειωθεί ότι για την ολοκλήρωσή της συνεργάστηκαν μερικά από τα μεγαλύτερα μουσεία της Ευρώπης, όπως το μουσείο D' Orsay στη Γαλλία αλλά και τα Μουσεία Van Gogh και Kroller Muller στην Ολλανδία, ενώ συμμετείχαν ακόμη τα Μουσεία: Maison Van Gogh, το Fundacion Colleccion Τhyssen-Bornemisza, και το Μusee Rodin, αλλά και έμπειρες εταιρίες όπως η MacGillivray Freeman Films, η La Geode και η Camera Lucida Productions. Στην Ελλάδα, την ταινία «έντυσαν» με την φωνή τους και με ιδιαίτερη επιτυχία οι ηθοποιοί Κωνσταντίνος Τζούμας και Θέμις Μπαζάκα.
Οι προβολές για το κοινό ξεκίνησαν και στο πλαίσιο αυτό, το Ίδρυμα Ευγενίδου προγραμματίζει παράλληλες εκδηλώσεις για παιδιά. Πρόκειται για δύο σειρές μαθημάτων εικονογράφησης.
Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για τα μαθήματα ηλεκτρονικής εικονογράφησης με τίτλο «Το χρώμα μέσα από τα μάτια του Van Gogh» και εικονογράφησης με τίτλο «Aνακαλύπτοντας τον Van Gogh με πινέλο και χρώμα» Και τα δύο σεμινάρια θα πραγματοποιηθούν από τον εικονογράφο κ., Αντώνη Ασπρόμουργο στο χώρο της Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Ευγενίδου. Τα παιδιά θα μπορούν να παρακολουθήσουν το μάθημα χωρίς κόστος αρκεί να έχουν πρώτα δηλώσει συμμετοχή. Περισσότερες πληροφορίες για τα μαθήματα οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να πάρουν από την Ιστοσελίδα του Ιδρύματος Ευγενίδου: http://www.eugenfound.edu.gr

Πηγή:http://www.os3.gr/