Εκθεση του Γιάννη Κουνέλλη

Ο Χώρος Τέχνης William James παρουσιάζει έκθεση του Γιάννη Κουνέλλη με τίτλο Fumo di pietra।

Τον Φεβρουάριο του 1992 ο Γιάννης Κουνέλλης ετοιμάζει μια σειρά λιθογραφιών με μια απροσδόκητη ονομασία: 'καπνός της πέτρας'. Όπως ο ίδιος εξηγεί, ο τίτλος προέκυψε από την πηγή της έμπνευσής του –τα πρόσωπα που αποτύπωσε σε κάποια καπνισμένα παράθυρα– όπως συνδυάστηκε με το μέσο που χρησιμοποίησε.

Γι’ αυτή τη σειρά, ο Κουνέλλης εγκατέλειψε προς στιγμήν τα γνωστά του υλικά και επέστρεψε για λίγο στη δισδιάστατη, απεικονιστική τέχνη, ή, σωστότερα, σε μια τε-χνική με δισδιάστατο αποτέλεσμα. Γιατί η χειρονομία της δημιουργίας, με την κυριολε-κτική σημασία της λέξης, δηλαδή τα χέρια του δημιουργού που εφαρμόζουν το λιθογρα-φικό μελάνι στην πέτρα χωρίς να διαμεσολαβεί κανενός είδους άλλο εργαλείο, ενέχουν μια πολύ πιο ενεργητική διάσταση, που «σηκώνεται» και μας θυμίζει πολύ περισσότερο τον Κουνέλλη όπως τον ξέρουμε, με τις εγκαταστάσεις και τα περιβάλλοντα. Καμία σχέ-ση με την εικόνα του χαράκτη που με προσοχή και επιμέλεια επεξεργάζεται τη μήτρα. Άλλωστε ο ίδιος ο τρόπος που διαχειρίζεται το μέσο ο Κουνέλλης ταιριάζει πολύ περισ-σότερο με την εμβληματική φιγούρα της arte povera που ο ίδιος αποτελεί.

Περισσότερο όμως από την arte povera –που είναι άλλωστε τέχνη πιο εννοιολο-γική και λιγότερο αναπαραστατική, με την τυπική σημασία του όρου– η σειρά αυτή προ-σεγγίζει την εξπρεσιονιστική τακτική και εικονοποιία. Η «πινελιά» –για να είμαστε τυπι-κοί θα έπρεπε να πούμε η «χεριά»– προδίδει και ομολογεί την εξπρεσιονιστική διάθεση. Το παχύ μελάνι έχει αποτυπωθεί στο χαρτί δημιουργώντας ένα άγριο, φωβ αποτέλεσμα, τις «φαντασμαγορικές» εικόνες, στις οποίες ο ίδιος ο Κουνέλλης αναφέρεται.

Ο συσχετισμός άλλωστε με το διασημότερο έργο του Μουνχ, που σχεδόν αυτό-ματα πραγματοποιεί ο θεατής, δεν είναι αυθαίρετος. Μάλιστα, ορισμένα ιδίως έργα της σειράς θυμίζουν πολύ έντονα, αν όχι την ίδια την Κραυγή, αλλά κυρίως τα χαρακτικά που ο Μουνχ είχε φιλοτεχνήσει με την ίδια θεματογραφία. Σ’ αυτά, όπως και στη σειρά Fumo di pietra, τα μαύρα πάνω στο λευκό φόντο –όπως επιβάλλει το μέσο– επιτείνουν το εξ-πρεσιονιστικό αποτέλεσμα, περισσότερο ακόμα και από το ζωγραφικό ανάλογο.

Σε ένα από τα προσχέδια της σειράς ο Κουνέλλης πρέπει να είχε σημειώσει BO-HEME και κάπου αλλού 'atto 1'. Επομένως, όποια και αν είναι η θεματογραφία, κραυγή ή μελόδραμα, η πρόθεση να αποδοθεί τραγικός χαρακτήρας στα έργα αυτά επιβεβαιώνε-ται. Και το αποτέλεσμα σίγουρα πραγματώνει αυτή την πρόθεση.

Ο εξπρεσιονιστικός –και τραγικός– χαρακτήρας της σειράς εξυπηρετείται, όπως είδαμε, κυρίως από την θεμελιώδη αντίθεση του μαύρου στο λευκό, ή και αντίστροφα, στην περίπτωση των εσωτερικών λευκώ κηλίδων που σχηματίζουν τα χαρακτηριστικά των προσώπων. Υπ’ αυτή την έννοια, το στοιχείο της τραγικότητας δεν είναι πρωτό-γνωρο στο έργο του Κουνέλλη, ούτε και ο τρόπος που χρησιμοποιεί για να την εκφράσει: η αντίθεση, η έντονη παρουσία του μαύρου, ενός σκληρού μαύρου (ας θυμηθούμε τα σα-κιά με κάρβουνο, τις λαμαρίνες και τις μεταλλικές δοκούς που χρησιμοποιεί) είναι πάντα παρούσες στο έργο του, και συντείνουν στην τραγικότητα του αποτελέσματος, η οποία βέβαια δεν είναι ποτέ ανεξάρτητη από το εννοιολογικό περιεχόμενο, όπως και στην σει-ρά Fumo di pietra. Το λευκό και το μαύρο, το φως και το σκοτάδι, πάντα έντονα αισθη-τά, αντιθετικά, εκφράζουν το νόημα του έργου.

Η σειρά Fumo di pietra εντάσσεται λοιπόν –τόσο εννοιολογικά όσο και από ά-ποψη τεχνικής– στο έργο του Κουνέλλη και δεν αποτελεί μια λιγότερο οικεία πτυχή του — λιγότερο γνωστή, ίσως। Επισημαίνουμε ακόμα το τελευταίο έργο της σειράς, το δέκα-το, που διαφοροποιείται ως προς το θέμα του: απεικονίζει την πλώρη μιας βάρκας και παραπέμπει σ’ ένα μοτίβο χαρακτηριστικό του Κουνέλλη επισφραγίζοντας έτσι τη «σύν-δεση» της σειράς με το σύνολο του έργου του.

Χώρος τέχνης William James, Υμηττού 64 Χολαργός, Αθήνα
4 — 31 Μαΐου 2011 * Ωράριο λειτουργίας: Τετάρτη – Κυριακή: 11:00 – 14:00, Τρίτη – Παρασκευή: 18:00 – 21:००
Πηγή:http://www.enet.gr